Akü Nedir?
Akü, doğru akım elektrik enerjisini
, kimyasal enerjiye çevirip depo eden ve devrelerinede alıcılar bağlandığında, bu enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çevirerek alıcıları çalıştıran, elektro-kimyasal statik bir elemandır.
» Starter Aküler
» Stasyoner Aküler
» Kuru Tip Aküler
» Traksiyoner Aküler
Akü’nün Tarihçesi
1800-Alessandra VOLTA, İtalya’da gümüş ve bakır disklerinden tuzlu suda ilk kez doğrudan akım elde eder.
1859-Gaston PLANTE, saf kurşun yapraklarından ilk aküyü üretir.Ancak kullanım şarj/deşarj verimsizliği nedeniyle çok sınırlıdır.
1881-FAURE, akü plakalarını kurşun birleştiricileriyle sıvıyarak “hamurlu plakayı” keşfeder ancak hamur plakasındaki yapışma özelliği zayıfıtr.
1881-1890 tarihleri arasında birçok bilim adamı kurşun plaka yerine, pastayı daha iyi tutup destekleyecek ızgara üzerine çalşırı. Bunların arasında SELLON ilk antimuanlı kurşunu kullanan, CORRENS’de 1888’de özel çiftli ızgarayı oluşturandır.
1900-Akü sanayi bu yıllarda başladı. O tarihe kadar ilk aküler STASYONER uygulamalarda kullanıldı.
STARTER AKÜLER
Starter aküler motorlu kara taşıtları, deniz taşıtları, motorsikletlerde motorların ilk hareketini sağlamak, araçtakielektrikle beslenen tüm cihazları çalıştırmak için geliştirilmiş ve üretilmiş akülerdir.
Gelişen teknoloji doğrultusunda araçların orjinalinde elektrikle beslenen sistemler ( klima, immoblayzer, yol bilgisayarları vb. ) artmakta, araç kullanıma sunulduktan sonra kullanıcılar tarafından ilaveler ( alarm, telefon, telsiz,ilave aydınlatma, müzik sistemleri vb. ) araç stop ettikten sonra dahi aküyü aktif halde tutmaktadır.Araçlardaki uzun süreli beklemelerde akünün boşalmasına sebeb olmaktadır. Bu aküler start mantıklı üretildikleri için uzun süreli beklemelerden sonra akü araçtan sökülüp profesyonelce şarj edilmektedir.Bu da akünün kabahatı değil araçtaki teknolojik gelişmelerdir.
Teknolojik bu gelişmeler daha fazla akü kapasitesi demektir. Eğer araçtaki sistem 12 volt’sa araç daha büyük aküye gerek duyacak yada marş ve tesisatta farklı aküler kullanılmak zorunda kalınacaktır.
Elektronik kullanma ihtiyacı bu hızla artarsa akülerin voltajları artacak Ah’leri düşecektir.
Örneğin ; 24 V 50 Ah tek parça akü
KULLANICININ DİKKATİNE
Akü’nün bakım ve temizliğini ihmal etmeyiniz.
Akü’nün üst yüzeyinin kuru ve temiz olup olmadığını kontrol ediniz.Zira akü yüzeyindeki pislik ve ıslaklık iletken olur, akü’nün fazla miktarda kendi kendine boşalmasına sebeb olur.
Akü’nün aracınıza uygun tespit edilmiş olmasını kontrol ediniz.
Yoğunluk, voltaj ve asit seviyesi aracınızı her servise getirdiğinizde kontrol ettiriniz.(Bakımsız akülerde de aracın aküyle ilgili değerlerini test ettiriniz.)
Akü hücrelerine, sıvı eksilmesi halinde sadece SAF SU ilave ediniz.Kesinlikle asitli su koymayınız.(Bakım gerektiren akülerde)
Araç uzun süre kullanılmayacaksa, akü periyodik olarak şarj edilmelidir.
Marş’a bastığınızda ( 5-10 saniye ) motor çalışmaz ise biraz bekledikten sonra ( 30 – 60 saniye ) tekrar deneyiniz.
Aracınızı park ettikten sonra lamba ve diğer cihazlarınızı açık unutmayınız.
Aracınıza olduğu gibi, akünüzünde periyodik bakımlarını mutlaka yaptırın.
Araçtaki Rutin Harcamalar Araçta Ekstra Harcamalar
Farlar 10 A Alarm 0,5 A
Ateşleme 2 A Özel Kornalar 3 A
Sigorta Tablosu 1,5 A Elektrikli Anten 3 A
İç Aydınlatma Tablosu 1,5 A Havalandırma 4 A
Radyo 1,2 A Telefon 5 A
Marş Motoru 100-250 A Ek Aydınlatma 16 A
Starter Aküler’de Bakım
Akü temel prensibi ve yapımı basit görünen ancak kısa sürede yüksek akım vermesi ve uzun ömürlü olmasının sağlanması oldukca zor olan bir cihazdır. Marş gücü yüksek akü elde etmek, doğrudan imalatcısının kullandığı teknoloji ile ilgilidir. Ancak uzun ömür için birinci koşul istenen özellikte bir akü ise bunun kadar önemli ikinci koşulda araçtaki çalışma şartlarıdır.
Akü, arızaları ve giderilmesi yönünden makinalardan ziyade canlı organizmalara benzer. Canlı bünyelerinde olduğu gibi, tedavisi yapılmazsa sürekli gelişip artarak ölüme yol açar.Akü “şarj edici-akü-deşarj edici” üçlüsünün ortasındadır. Genel olarak akü’deki arızalar şarj ve deşarj ediciye geçmez, sadece akü yeterli görev yapmaz. Fakat şarj ve deşarj edicilerde ki arızalar aküye yansır.
Uzun süre çalışmadan duran araçlarda geçen zaman miktarı ( araçlara sonradan ilave edilen cihazlar ve ekstra kaçaklar ) akü’ye şarj gerektirebilir. Bu gibi durumlarda akü araçtan sökülerek şarj’a bağlanmalıdır.
STASYONER AKÜLER
Stasyoner aküler, ani güç kesintilerinin sebeb olabileceği duruşları engellemek için kullanılan kesintisiz güç sistemlerinde, enerji kaynağı olarak hazırda duran gerektiği an devreye girerek kesintiyi sisteme hissettirmeyecek şekilde özel dizyn edilmiş akülerdir.Yüzdürme gerilimiyle sürekli şarjlı halde tutulan bu tip aküler, minimum bakım ve düşük enerji maliyeti özellikleri sayesinde telefon santrallerinde, kesintisiz güç sistemlerinde, kontrol panellerinin sisyalizasyon işlemlerinde, alarm ve güvenlik sistemlerinde, güneş enerjisi yada rüzgar enerjisi gibi alternatif enerji kaynaklarında yaygın olarak kullanılmaktadır.
UYGUN AKÜ SEÇİMİ
Bir kesintisiz güç kaynağı için 110 voltluk aküye ihtiyaç vardır.Bu akü 200 A’i 3 saat devamlı verebilmektedir.122.6 volt aşılmayacak ve 99 voltun altına düşmeyecektir.Bu sistemi kurabilmek için kaç adet hücreye ihtiyaç vardır?
Akü tekrar şarj edilmek üzere yükten kesilmeyecek ise, maksimum hücre voltajı 2.23 volttur.
Hücre Adedi İçin ;
V Max : 122.6
V Hücre : 2.23
İstenen Hücre = 122.6 / 2.23 = 55 hücre
Minimum Hücre Voltajını Bulmak İçin ;
V Min : 99
Hücre Adedi : 55
Volt/Hücre = 99 / 55 = 1.8 volt/hücre
Bu basit hesaplamadan sonra üretici firmaların hazırlamış olduğu akü seçim tablolarından deşarj voltajı 1.8 V/hücreye göre hazırlanmış olan tablodan 3 saat sütununa bakarak 200 A veren akü bulunur.
( 12 V’luk monoblok akü bağlanacaksada 55/6 : 9 adet akü olmalıdır. )
STASYONER AKÜ’DE ŞARJ
Yüzdürme Şarjı ; Yüzdürme şarjı stasyoner akülerin hazır durumda tutulabilmelerinin en sağlıklı yoludur.Akü grubunu şarj keybetmeden hazır tutmak için 2.3 + %1 V hücre olacak şekilde yüzdürme şarjının voltajı ayalanır.
Hızlandırılmış Şarj ; Bu şarj yöntemi hücre sularının tamamlanmasından
, hücre değişikliklerinden sonra yada yıllık bakımlarda kapasite testinden hemen sonra yapılır.;
Hücre voltajları 2.34 – 2.40 V/hücre olana kadar kapasitenin % 15’i kadar akım verilir.Daha sonra akım kapasitenin % 5’ine düşürülür ve 2 saat boyunca yoğunluk ve voltaj da herhangi bir değişiklik olmuyor ise akü grubu şarj olmuş demektir.
KURU TİP AKÜLER
Teknoloji geliştikce insan yaşamını kolaylaştırmak
, kesintiye uğratmamak güvenliğini sağlamak adına çeşitli cihazlar üretilmektedir.
Üretilen bu cihazlar insanların hayatının geçtiği tüm yerlerde kullanılmakta ( evler, işyerleri, oteller, hastaneler, okullar v.b ) ve bu cihazlar akü ile beslenmektedir.Kuru akülerinde içerisinde sıvı bulunmadığı bu yüzden de gaz çıkışı olmadığı için insanların yaşadığı tüm alanlarda rahatlıkla kullanılmaktaıdır.
Tamamen kapalı ve bakım gerektirmez.
Çok geniş bir ısı yelpazesinde çalışabilir.
Özel alçak basınçlı emniyet valfleriyle teçhiz edilmişlerdir.
Tampon şarj’da çalışmaya müsaitlerdir.
İç dirençleri düşük olduğundan bekleme esnasında kayıpları çok düşüktür.
İçlerinde asit olmadığı için yatay dikey her pozisyonda kullanabilirler.
BAZI KULLANIM ALANLARI
Alarm sistemleri
Kontrol cihazları
Telefon cihazları
Haberleşme cihazları
Kesintisiz güç kaynakları
Yangın emniyet sistemleri
Yedek aydınlatma sistemleri, ışıldaklar
Tıbbi cihazlar
Elektronik yazar kasalar
ATM’ler
Oyuncaklar
Güneş enerji sistemleri
Kısaca yaşamımızın her alanında güvenle kullanabilirler.
TRAKSİYONER AKÜLER
Elektrik ile çalışan araçlar gün geçtikçe daha önemli hale gelmektedir.Elektrik gücü daha emniyetli ve dünyadaki dengeyi daha az yıpratan bir enerji kaynağıdır.Hali hazırdaki diğer kaynaklar ise ciddi tehlikeleri birlikte taşımaktadır.
Taşımacılıkta fork-lift
, elektrokar ve elektrikli lokomotifler büyüklük ve modelleri ile önemli bir gelişme göstermektedirler.Bunlara bir çok yeni dizaynlı paletli çekiciler ile insan ve malzeme taşıyan araçlar eklenmiştir.
Traksiyoner aküler bu tür araçlar için geliştirilmiş ve üretilmiş akülerdir.Temel prensip olarak starter akülere benzerler. Fakat, daha zor çalışma koşullarında da uzun ömüre sahip olacak şekilde dizayn edilmiştir.
TRAKSİYONER AKÜLERDE ŞARJ METODLARI
Traksyoner aküler çalışma şartlarına göre şarj edilmeli ve uygun şarj cihazları seçilmelidir.Traksiyoner akülerde genel olarak iki çeşit şarj işlemi uygulanmaktadır.
Uzun süreli şarjdır.100 Ah bir hücrede başlangıç akımı 16 A olarak ayarlanır. Hücre voltajı 2.4 VA olduğunda akım 4 A indirilir ve 3.5 saat sonra şarj işlemi sona erdirilir.
Kısa sürede şarj için uygulanır.100 Ah bir hücrede başlangıç akımı 20-50 A aralığında ayarlanır.Hücre voltajı 2.4 V olduğunda akım 4 A indirilir ve 4 saat sonra şarj işlemi bitirilir.